نمایندگان رشت و وظایفی که در قبال مردم دارند!

باز باران خبر/ کریم خورسندی مژدهی

حدودا سه هفته ای از انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی می گذرد (روز ۱۱ اسفند ماه) و با وجود همه حرف و حدیث هایی که در حوزه انتخابیه شهرستان های رشت و خمام و برخی حوزه های دیگر در خصوص شمارش آرا و حد نصاب ۲۰ درصد مطرح بود اما همین چند روز پیش شورای نگهبان  صحت برگزاری اکثر حوزه ها را در سطح کشور تایید کرد و انتخابات در حوزه هایی که به دور دوم هم کشیده شده به اردیبهشت ۱۴۰۴ موکول شده است.
در انتخابات اخیر حوزه های انتخابیه گیلان و خصوصا شهر رشت با وجود حضور تفکرات و گرایش های متفاوت و صد البته چهره های مطرحی همچون دکتر نوبخت، دکتر دلخوش و مهندس کوچکی نژاد و… شاهد پویایی و هیاهوی بسیاری بودیم و خیلی ها انتخاب شوندگان نهایی را همین  چندنفر شاخص از این حوزه قلمداد می کردند اما در پایان اینچنین نشد و سناریو طور دیگری به نگارش درآمد و پیش بینی ها به جز کوچکی نژاد دو گزینه دیگر اشتباه بودند.
بهر حال با وجود خاتمه یافتن رقابت های انتخاباتی و تلاش ها برای رسیدن به کرسی نمایندگی مجلس شورای اسلامی در حال حاضر همه چیز برای آغاز به کار مجلس دوازدهم در تیر ماه ۱۴۰۳ آماده می‌شود و همه مردم منتطر نمایش عملکرد موکلان خود و شعارهایی که در موسم انتخابات می دادند ، هستند.
بر این اساس باید ببینیم یک نماینده چه وظیفه ای دارد و چه کار هایی می تواند برای مردم حوزه خود انجام دهد؛ کسی که روی صندلی بهارستان می نشیند در طول ۴ سال چه کارها و اقداماتی باید انجام دهد و اصولا چه اختیاراتی خواهد داشت.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی طبق قانون اساسی، وظایفی دارند که باید آنها را به نحو احسن و برای پیشرفت، حل معضلات کلان اقتصادی، ایجاد اشتغال و رفاه و ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه و نیز تحقق عدالت در کشور و مبارزه واقعی با فساد قوانین جامع و مانعی انجام دهند
روی این اصل و طبق اصول ۷۱ تا ۹۰ قانون اساسی وظایف عمده مجلس در دو بخش قانونگذاری و نظارت خلاصه می شود که در پی خلاصه ای  از آن را خواهیم آورد.
یک نماینده می تواند در عموم مسائل در حدود مقرر در قانون اساسی، قانون وضع کند و البته این قوانین نمی‌تواند در مغایرت با اصول و احکام مذهب رسمی کشور یا قانون اساسی باشد که تشخیص این امر بر عهده شورای نگهبان است اما شرح و تفسیر قوانین عادی در صلاحیت مجلس است و نمایندگان از دو طریق «لایحه» و «طرح» به وضع قانون می پردازند. لوایح قانونی پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس ارسال می‌شود و طرح‌های قانونی به پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر از نمایندگان قابل طرح است.
همچنین طرح‌های قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد.
البته مجلس حق تحقیق و تفحص در تمام امور کشور را دارد و همچنین عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها، قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید به تصویب مجلس برسد.
هرگونه تغییر در خطوط مرزی ممنوع است مگر اصلاحات جزئی با رعایت مصالح کشور به شرط این که یک طرفه نباشد و به استقلال و تمامیت ارضی کشور لطمه نزدند و به تصویب چهار پنجم مجموع نمایندگان مجلس شورای اسلامی برسد.
همچنین گرفتن و دادن وام یا کمک‌های بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت باید با تصویب نمایندگان باشد یا استخدام کارشناسان خارجی از طرف دولت ممنوع است مگر در موارد ضرورت با تصویب مجلس است. صمن اینکه بناها و اموالی دولتی که ملی اعلام شده باشد قابل انتقال به غیر نیست مگر با تصویب مجلس آن هم در صورتی که منحصر به فرد نباشد.
روی هم رفته یک نماینده مجلس نمی‌تواند اختیار قانونگذاری را به شخص یا هیاتی واگذار کند ولی در موارد ضروری می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون‌های داخلی خود تفویض کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌کند، به صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آن‌ها با مجلس خواهد بود. همچنین  رئیس‌جمهور برای هیئت وزیران پس از تشکیل و پیش از هر اقدام دیگر باید از مجلس رای اعتماد بگیرد.
وظیفه بعدی نماینده مجلس سوال از وزرا و رئیس جمهور است. حداقل یک چهارم کل نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور یا هر یک از نمایندگان از وزیر مسئول، درباره یکی از وظایف آنان سوال کنند، رئیس‌جمهور یا وزیر موظف است در مجلس حاضر شود و به سؤال جواب دهد.

نمایندگان مجلس می‌توانند در مواردی که لازم می‌دانند هیئت وزیران یا هر یک از وزرا را استیضاح کنند، استیضاح وقتی قابل طرح در مجلس است که با امضای حداقل ده نفر از نمایندگان به مجلس تقدیم شود. در صورت عدم حضور هیئت وزیران یا وزیر برای پاسخ، مجلس اعلام رای عدم اعتماد خواهد کرد. اگر مجلس رای اعتماد نداد هیئت وزیران یا وزیران یا وزیر مورد استیضاح عزل می‌شود که در هر دو صورت وزرای مورد استیضاح نمی‌توانند در هیئت وزیرانی که بلافاصله بعد از آن تشکیل می‌شود عضویت پیدا کنند.
در صورتی که حداقل یک سوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رئیس‌جمهور را در مقام اجرای وظایف مدیریت قوه مجریه و اداره امور اجرایی کشور مورد استیضاح قرار دهند، رئیس‌جمهور باید ظرف مدت یک ماه پس از طرح آن در مجلس حاضر شود و در خصوص مسایل مطرح شده توضیحات کافی بدهد.
از دیگر وظایف مجلس رسیدگی به شکایت طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضاییه است و مجلس موظف است به این شکایات رسیدگی کند و پاسخ کافی بدهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه یا قوه قضاییه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آن‌ها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام کند و در موردی که مربوط به عموم باشد به اطلاع عامه می رساند. همچنین هر نماینده در برابر تمام مردم مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر کند و سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست. نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رای خود کاملا آزادند و نمی‌توان آن‌ها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا نظراتی که در مقام نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.
و در نهایت شعارها، برنامه‌ها و وعده‌های انتخاباتی نامزدها و نیز گروه ها و جریان‌های سیاسی که لیست های انتخاباتی را به مردم معرفی می کنند در انتخابات پیش رو باید با وظایف مجلس یعنی قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون مطابقت داشته باشند؛ نه تنها وعده کار، مسکن، وام و مجوز به اشخاص و هواداران برای جلب آرای مردم، جزو وظایف یک نماینده مجلس و در شان آن نیست بلکه موجب بده بستانهای ناصواب می شود؛ علاوه بر این، پروژه هایی که از طریق لابی های سیاسی و جناحی و یا حتی فشارهای نمایندگان در برخی مناطق اجرا شده و اغلب فاقد کارشناسی بوده کشور را با مشکل مواجه خواهد کرد!
امید است که نمایندگان مجلس  و خصوصا نمایندگان گیلان برای حل مشکلات اساسی استان، مثل بی کاری و اشتغال، اقتصاد و صنعت، محیط زیست و پسماند و حقوق عامه مردم استان تلاش‌های وافری از خود نشان دهند.