باز باران خبر/ فرهاد خراسانی
فوتبال به عنوان یک ورزش مردمی و فراگیر همواره مورد توجه بسیاری از اقشار جامعه بوده است. در ایران فوتبال نه تنها یک ورزش بلکه بخش بزرگی از فرهنگ عمومی است و رفتار بازیکنان، مربیان، داوران و هواداران تأثیر زیادی بر جوامع مختلف دارد ولی متأسفانه در سالهای اخیر شاهد نوعی سقوط اخلاقی در این عرصه بودهایم که نگرانیهای جدی ایجاد کرده است.
سقوط اخلاق در فوتبال ایران موضوعی است که بسیاری از کارشناسان و علاقهمندان به فوتبال را نگران کرده که دلایل متعددی برای این مسئله وجود دارد.
یکی از اصلیترین نمادهای سقوط اخلاق در فوتبال ایران خشونتهای کلامی و فیزیکی در زمین بازی است. در بسیاری از مسابقات، برخوردهای فیزیکی غیرضروری، توهینها و حتی درگیریهای پس از بازی بین بازیکنان و مربیان مشاهده میشود. در کنار آن خشونت بین هواداران تیمها نیز به شکل قابل توجهی افزایش یافته و این امر نه تنها به تصویر عمومی فوتبال آسیب میزند، بلکه امنیت و رفاه حاضران در ورزشگاه را نیز به خطر میاندازد.
در سالهای اخیر شاهد افزایش خشونت در میادین فوتبال کشورمان بودهایم؛ این خشونتها تنها به بازیکنان محدود نمیشود، بلکه مربیان و حتی تماشاگران نیز در برخی موارد درگیریهای فیزیکی و لفظی پیدا میکنند. این اتفاقات اغلب در مواقع حساس مسابقات رخ میدهد، زمانی که فشار برای پیروزی زیاد است و کنترل احساسات بازیکنان و تماشاگران سختتر میشود.
حاشیهسازی و درگیریهای لفظی بین بازیکنان، مربیان و حتی مدیران باشگاهها گاه به تریبونهای عمومی نیز کشیده میشود و بازتاب منفی در رسانهها پیدا میکند. اغلب دیده می شود برخی بازیکنان در زمین فوتبال از رفتارهای غیراخلاقی مانند توهین، تمارض و خشونت استفاده میکنند که باعث ایجاد جو منفی در تیمها و بین تماشاگران میشود.
البته بازیکنان فوتبال به عنوان الگوهای جامعه، مسئولیت بزرگی در قبال رفتارهای خود دارند. اما در سالهای اخیر تمارض و فریب داوران، بیاحترامی به حریفان و اعتراضات بیش از حد به تصمیمات داوری به بخشی از رفتار روزمره برخی بازیکنان تبدیل شده است؛این رفتارها علاوه بر ایجاد بیاعتمادی در میان هواداران، فرهنگ جوانان را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و باعث ترویج رفتارهای غیراخلاقی در سطوح پایینتر فوتبال میشود. چون بازیکنان فوتبال معمولاً الگوهای جوانان هستند، اما رفتارهای غیراخلاقی برخی بازیکنان تأثیر منفی بر جوانان و هواداران دارد و استفاده از الفاظ ناپسند، تمارض و بیاحترامی به رقیبان همگی مسائلی هستند که به سقوط اخلاقی فوتبال دامن میزند؛ به ویژه زمانی که این رفتارها توسط بازیکنان مطرح و پرطرفدار انجام شود، تاثیر آن بر جامعه و فوتبال ایران بیشتر میشود.
اما داوران فوتبال ایران نیز همواره تحت فشار شدید هستند و بسیاری از آنها در معرض انتقادات تند و حتی توهینهای مستقیم قرار میگیرند. این فشارها میتواند منجر به تصمیمات غیرعادلانه شود و فضای اخلاقی ورزش را تیرهتر کند.
یکی از مشکلات اساسی فوتبال ایران، در برخورد نامناسب با داوران است؛ اعتراضهای بیش از حد، توهین و حتی در مواردی حمله به داوران باعث شده تا شرایط قضاوت برای آنها دشوار شود. این امر نه تنها سطح رقابت را کاهش میدهد، بلکه به شدت به اعتبار فوتبال آسیب میزند و متاسفانه داوران اغلب تحت فشار هواداران و باشگاهها قرار میگیرند و این امر تصمیمات آنها را دچار تردید میکند
هواداران فوتبال در ایران نیز نقش مهمی در ایجاد فضای اخلاقی و رفتاری بازیها دارند. در برخی از مسابقات، رفتارهای نادرست هواداران نظیر پرتاب اشیا به زمین، فحاشی و ایجاد تنشها بین طرفداران دو تیم به یک مشکل جدی تبدیل شده است. این رفتارها بازتابی از مشکلات اجتماعی و فرهنگی عمیقتر است که به واسطه نبود فرهنگسازی مناسب تشدید میشود.
اما یکی از موارد مهم و تاثیرگزار در فوتبال ایران و در سالهای اخیر، نفوذ منافع شخصی و مالی در فوتبال ایران نیز به یکی از چالشهای اخلاقی افزوده شده است. برخی تصمیمگیریها در باشگاهها و فدراسیون فوتبال تحت تأثیر این عوامل قرار میگیرد که به کاهش اعتماد عمومی منجر میشود. فوتبال ایران از لحاظ مدیریت، مشکلات جدی دارد. بسیاری از تصمیمات کلان فوتبالی تحت تأثیر منافع مالی و شخصی افراد و گروهها قرار میگیرد. باشگاهها و تیمها گاهی برای دستیابی به موفقیت کوتاهمدت از اصول اخلاقی عبور میکنند و حتی در مواردی به فساد مالی و تبانی متهم میشوند. این مسائل نه تنها فوتبال را از ارزشهای ورزشی و اخلاقی دور میکند، بلکه به کاهش اعتماد عمومی به این ورزش نیز منجر میشود.
رسانهها و به ویژه شبکههای اجتماعی نیز نقش مهمی در این سقوط اخلاقی دارند.
ضمن اینکه با گسترش فضای مجازی بسیاری از بازیکنان، مربیان و حتی داوران تحت فشار شدید رسانهای قرار میگیرند و گاه شایعات و اخبار نادرست به سرعت در فضای مجازی پخش میشود و باعث ایجاد تنشهای بیشتر بین افراد مختلف میگردد؛این نوع فشار میتواند به رفتارهای غیراخلاقی و واکنشهای احساسی در میدان مسابقه منجر شود.
بر این اساس رسانهها و شبکههای اجتماعی نقش بزرگی در ترویج یا تخریب اخلاق در فوتبال دارند؛ چون در سالهای اخیر فضای مجازی به ابزاری برای ترویج حاشیهها، شایعات و حتی خشونتهای کلامی تبدیل شده و متاسفانه رسانهها به جای تمرکز بر ارزشهای ورزشی و اخلاقی، گاه به حواشی و جنجالهای بیپایه و اساس دامن میزنند.
این نوع از پرداختن به فوتبال باعث میشود که مسائل مهم اخلاقی به حاشیه رانده شود و فرهنگ نادرستی در فوتبال شکل بگیرد. از سویی نیز نبود آموزشهای فرهنگی و اخلاقی
یکی از دلایل اصلی سقوط اخلاق در فوتبال ایران به شمار می رود که نبود آموزشهای فرهنگی و اخلاقی مناسب در سطوح پایهای یکی از دلایل آن است.
از سنین جوانی بسیاری از بازیکنان تنها بر جنبههای فنی و تاکتیکی تمرکز میکنند و به اخلاق ورزشی توجه کافی نمیشود. این کمبود آموزش در دوران حرفهای بازیکنان نیز مشاهده میشود و در نتیجه آن بسیاری از بازیکنان و مربیان در مواجهه با چالشهای اخلاقی ناکام میمانند.
فوتبال ایران به نظر میرسد که در زمینه آموزشهای اخلاقی برای بازیکنان و مدیران ضعیف عمل کرده است. چون تمرکز بیش از حد بر روی نتیجهگیری و کمتوجهی به اصول اخلاقی باعث شده تا برخی از بازیکنان و مربیان به روشهای غیراخلاقی روی بیاورند.
به طور کلی برای بهبود وضعیت اخلاقی فوتبال ایران نیاز به اصلاحات گسترده در زمینههای فرهنگی، آموزشی و مدیریتی وجود دارد.
نتیجهگیری: سقوط اخلاق در فوتبال ایران نتیجه عوامل متعددی است که از خشونت در زمین بازی و دخالت منافع شخصی گرفته تا کمبود آموزشهای اخلاقی را شامل میشود. برای بهبود وضعیت باید اقدامات جدی و هماهنگ در سطح باشگاهها، فدراسیون و حتی رسانهها صورت گیرد؛ چون فوتبال به عنوان یک ورزش ملی و پرطرفدار نیازمند توجه بیشتر به اصول اخلاقی است تا بتواند بهعنوان الگویی مثبت برای جامعه عمل کند و جوانان را به سوی ارزشهای درست هدایت نماید.