باز باران خبر/ پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی ایران حضرت امام خمینی(ره) در زمان های مختلف با درایت سرشار خویش، چند فرمان مهم در ارتباط با تأسیس و تشکیل نهادهای انقلابی و سازمان های گوناگون صادر نمود تا مسیر پیشرفت انقلاب را هموار سازد که یکی از آن ها شورای انقلاب فرهنگی بود؛ این شورا در سال ۱۳۶۳ به دستور آن بزرگوار تشکیل گردید تا به ساماندهی وضعیت دانشگاه ها بپردازد و پس از مدتی محدوده وظایف آن گسترش یافته و بر اساس دیدگاه آیت الله العظمی خامنه ای ـ که در آن زمان رییس جمهور و همچنین رییس شورای انقلاب فرهنگی بود ـ جهت رسیدگی به وضعیت فرهنگی جامعه، ایشان تشکیل شورای فرهنگ عمومی را مطرح نمود و شورای مذکور از سال ۱۳۶۵ فعالیت رسمی خویش را آغاز کرد.
ظاهرا شورای فرهنگ عمومی یکی از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی است که به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مجموعه مربوطه فعالیت دارد و براساس آیین‌نامه مصوب، قرار بود هر دو هفته یک بار به صورت مستمر تشکیل جلسه دهد.
در سال ۱۳۷۲ شورای فرهنگ عمومی کشور با هدف توجه بیشتر به مسایل فرهنگی استان‌ها و پی‌گیری مصوبات آن در سطح مملکت اقدام به تأسیس این شورا در مراکز استانی نمود که در آن نماینده ولی فقیه به عنوان رییس، استاندار به عنوان نایب رییس معین گردیده و وظیفه دبیری جلسات نیز بر عهده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان می باشد. مضمون برخی وظایفی که برای این شورا تعیین شده به شرح زیر می باشد:
ـ ارزیابی سالیانه وضع فرهنگ عمومی استان براساس شاخص‌ها.
ـ ارزیابی علمی و بررسی موضوعات اجتماعی و فرهنگی فراگیر در استان.
ـ ارزیابی نتایج تحقیقات علمی انجام شده در باره مسایل فرهنگ عمومی استان.
ـ ارزیابی روند اجرایی سیاست ها و برنامه های فرهنگی در استان.
ـ ارزیابی قابلیت ها و توانمندی های فرهنگی استان.
ـ اظهار نظر نسبت به موضوعات ارجاعی از سوی شورای مرکزی.
ـ پیشنهاد طرح های عملیاتی و کاربردی برای بهبود شاخص های فرهنگ عمومی استان.
ـ تلاش در جهت هماهنگی بین دستگاه‌های دولتی وغیردولتی و مجریان فرهنگی استان در زمینه ساماندهی برنامه‌های فرهنگی.
ـ اتخاذ شیوهای تشویقی، به منظور شکوفایی فرهنگ عمومی در ابعاد مختلف.
ـ برنامه‌ریزی کوتاه مدت، میان مدت و تدوین شیوه نامه های لازم برای ایفای وظایف در چارچوب سیاست های شورای فرهنگ عمومی.
ـ برنامه ریزی در جهت اجرای مصوبات ابلاغی شورای عالی انقلاب فرهنگی و تصمیمات شورای فرهنگ عمومی کشور در استان‌ها.
◾اهمیت استراتژیک
با نگاهی به بعضی وظایف معین شده برای شورای فرهنگ عمومی استانی، اهمیت فوق العاده و استراتژیک این شورا و نقش بی بدیل آن در امر فرهنگ سازی خود را به نمایش می گذارد و همت عالی مسئولین را در جهت تحقق اهداف مذکور می طلبد؛ اما نگاه به وضعیت فرهنگ عمومی در طول سال های گذشته تا به امروز نشانگر آن است که این شوراها تا حد زیادی در انجام امور محوله موفق نبوده، وقت و نیروی آن ها صرف موضوعات روزمره، کلیشه ای و تکراری شده که نه تنها فایده ای برای فرهنگ کشور نداشته بلکه موجب شده که شورای یادشده اصولا به چشم مردم نیاید؛ زیرا در برخی استان ها فاصله زمانی جلسات از ۱۵ روز به یک ماه افزایش یافته و حتی پیشنهاداتی مبنی افزایش فاصله گذاری تا چهل و پنج روز نیز مطرح شده که نشان از تداوم عدم جدیت مسئولین در امور فرهنگی دارد. البته شاید این دیدگاه مقرون به صواب نباشد ولی بر اساس تجربیات میدانی طی چند سال گذشته، ارتباط با اقشار گوناگون و نشستن پای صحبت های آنان به عنوان یک نظر مطرح گردید.
◾جلسات چندساعته
در حالی که بروز تهاجم فرهنگی در زمینه های مختلف و نیز وجود مشکلات متعدد فرهنگی در استان ها می طلبد که موارد مذکور در جلسات چند ساعته با حضور کارشناسان متعهد و همکاری فعال تک تک اعضای حقیقی و حقوقی شورا مورد بحث و بررسی چالشی قرار گیرد و تا رسیدن به یک نتیجه مفید و قابل اجرا ادامه یابد اما دیده می شود که در برخی موارد پیشنهادی مطرح می گردد مبنی بر این که یک ساعت زمان برای تشکیل این جلسات کافی است یا حتی گروهی از مدیران حاضر در این جلسات معتقدند که جلسات به ساعات بعدازظهر انتقال یابد که این نیز داستان دیگری است.
البته این دیدگاه از سویی مثبت است چون موجب می شود که مدیران دولتی وقت بیشتری به حضور در سازمان تحت مدیریت خویش اختصاص دهند نه آن که از این جلسه به آن جلسه بروند و کار مراجعین بر زمین بماند؛ فقط به شرط آن که درباره سایر جلسات نیز به همین شکل باشد. از طرف دیگر، منفی است زیرا خود به خود راندمان کاری ذهن انسان در عصرها کاهش می یابد و آن نشاط صبح ها را ندارد مگر آن که از جوانی به سخت کوشی و نظم عادت کرده باشد.
◾دلایل عدم موفقیت!
به نظر می رسد یکی از دلایل عدم موفقیت این شورا ـ علیرغم جایگاه بسیار مهمی که دارد ـ عدم حضور کارشناسان مخالف دیدگاه های دولتی و رسمی است که شجاعت بیان نظرات خویش را داشته باشند و بتوانند مدیران کل حاضر در جلسات را به چالش کشیده و وادار به پاسخگویی مستدل نمایند. البته باید از سوی رییس یا نایب رییس شورا، چنین میدانی هم در اختیار آنان قرار گیرد نه آن که با زدن برچسب تندرو بودن و…، جلوی بیان نصایح دلسوزانه گرفته شود؛ در غیراین صورت بخش عمده وقت جلسه توسط رییس و نایب رییس شورا و یکی دو نفر از مدیران اشغال می شود که جای محقق، کارشناس، مطالبه گر و خدمتگزار را با هم پر می کنند و خودشان هم می پرسند، هم پاسخ می دهند، هم از خویشتن تعریف می کنند و سرانجام همه از یکدیگر به خاطر حضور در جلسه تشکر کرده و هر کسی به دنبال کار خویش می رود تا جلسه بعد و روز از نو، روزی از نو! اما فرهنگ همچنان سرش بی کلاه می ماند و نتیجه اش چیزی می شود که اکنون در جامعه و کوچه و بازار شاهدش هستیم.
شاید به دلیل مطالب بیان شده است که فاصله سیاست گذاری تا اجرا در این شوراها روز به روز افزایش یافته و از کیفیت کاری آن ها کاسته شده است. بدین خاطر اصلاح امور در این نهاد بسیار مهم و زیربنایی، نیازمند یک بازنگری دقیق و همه جانبه است تا شورای فرهنگ عمومی را به جایگاهی تأثیرگذار در مهمترین بخش آن که فرهنگ عام جامعه است باز گرداند.
سیدعبدالباقی اسحاقی
