ماه محرم و فرهنگ سازی نذر واره غذا

باز باران خبر/رضا حقی

با شروع شدن ماه محرم چهره شهرهای ما عوض می‌شود که این تغییر دو شاخص اصلی دارد.

۱- راه اندازی مجالس عزاداری در مساجد، تکایا و خانه‌های سطح شهر و همچنین راه‌اندازی دسته‌های سینه زنی و زنجیرزنی که این امرخصوصاً در تاسوعا و عاشورای حسینی بیشتر است.

از خصوصیات و ویژگی منحصر به فرد عزاداری در رشت که متاسفانه کار رسانه‌ای روی آن انجام نشده، روضه‌های صبح زود (۶صبح)  این شهر است که به صورت دهه‌های مختلف از اول محرم تا آخر صفر در سطح مساجد رشت انجام می‌شود.

در مورد روضه‌های صبح زود رشت از حضرت آیت الله بهجت نقل می کنند که فرمودند این روضه‌های اول صبح مخصوص رشت است ولی آثار و برکات آن متوجه کل کشور است.

در این روضه‌ها که همیشه  با سرو صبحانه همراه میباشد،  سال های متمادی است که در سطح شهر انجام می‌گیرد.

صبحانه ای که شامل نان، پنیر محلی همراه با مغز گردو و یا آش فاطمه زهرا بوده که مخصوص شهر واستان گیلان است.

۲- خصوصیات بارز این ایام پخش غذا و نوشیدنی‌های نذری است.

شهرهای مختلف کشور با توجه به فرهنگ و محیط جغرافیایی خود غذاهای مخصوصی در این ایام دارند

در شهر رشت نیز از دیرباز غذاهای مخصوص نذری شناخته می‌شوند که معروف‌ترین آنها فسنجان، قیمه، مسما و کوکو می‌باشد.

در زمان‌های نه چندان دور رسم بر این بود برای غذای نذری یک طرف روی برنج را فسنجان و یک طرف دیگر را مسما یا قیمه می‌ریختند وبه همراه کوکو یا شامی نذری می‌دادند.

این امر هنوز در بعضی روستاهای گیلان مرسوم است.

یا سنت مجمع بران که آیینی است که از شب اول محرم تا سومین روز شهادت امام حسین انجام می‌شود.

روستاییان انواع غذاهای محلی و خورشت‌هایی چون فسنجان، شیرین خورشت ، کوکو، آلو قیسی و قیمه را تهیه و در مجمع (سینی‌های بزرگ) چیده و به مسجد روستا روانه می‌کنند.

بر اساس این آیین مردان بعد از عزاداری در مساجد گرد هم می‌آیند و هر چند نفر دور یک مجمع نشسته و از غذاهای نذری دور هم می‌خورند.

با توجه به سکونت  اقوام  مختلف ترک، تالش، گالش و گیلک در شهر رشت و داشتن پسوند شهر خلاق خوراک برای رشت می‌توان در این دهه نذر واره غذا را پیشنهاد داد.

به این بهانه شانزدهمین یادداشت برندسازی شهری به این امر اختصاص می‌یابد.

در این نذر واره با در اختیار گذاشتن غرفه‌هایی برای اقوام مختلف در قالب هیئت‌های مذهبی و مساجد و همچنین بخش خانگی تنوع زیادی از غذاهای نذری را شاهد خواهیم بود.

غذاهای نذری شهرهای مختلف را جهت آشنایی خوانندگان در ادامه معرفی می‌کنم.

هیئت‌ها و مساجد ترک‌های مقیم رشت که تعدادشان کم نیز نمی‌باشد، می‌توانند هر کدام غذای مخصوص خود را در این ایام به صورت نذری در بین مردم پخش کنند

غذاهای نذری از پیچاق قیمه اردبیل گرفته تا هویج پلو با گوشت تبریز از حلیم زنجان تا نان زرین خلخال و یا آش دوغ، کله جوش، آش میوه، خورشت ترشی و… از انواع غذاهایی هستند که بین اقوام ترک به عنوان غذای نذری معروف می‌باشند.

جنوبی‌های ساکن رشت که سالیان طولانی است، دسته عزاداری مخصوص خود را نیز در این ایام دارند و چند سالی است که با موسیقی سنتی دمام و نی انبوه جلوه خاصی به دسته عزاداری شهر ما داده‌اند می‌توانند غذاهای نذری مخصوص منطقه خودشان مثل قیمه با شکر پلو، قیمه نجفی، هریسه و خورشت سبزی، حلیم، دمپختک جنوبی، ماش پلو، آش بوشهری، قلیه ماهی به عنوان غذاهای جنوبی بین مردم پخش کنند.

تالشی‌های مقیم رشت نیز با غذاهای مخصوص منطقه خود مثل شیر برنج، آلو مسما، آش ترش، شیرین خورش،، قیمه تالشی و نان فطیر می‌توانند پذیرای عزاداران حسینی در این ایام باشند.

در کنار انواع غذاهای نذری انواع نوشیدنی مخصوص این ایام مانند شربت خاکشیر، شربت تخم شربتی، شربت سکنجبین، شربت آبلیمو، شیر و شیر کاکائو و چای می‌تواند تنوع و تکثر غذای نذری را دوچندان کند.

در  پخت و پخش غذای نذری می توانیم یک ویژگی را از مردم عراق الگو برداری کنیم.

غذای نذری در عراق دو ویژگی دارد یکی تنوع در انواع غذای نذری است.

از فست فود گرفته تا غذای کشورهای مختلف در آنجا عرضه می‌شود و دیگر اینکه غذاها در کنار خیابان‌ها در داخل غرفه‌ها یا خانه‌ها و مغازه‌هایی که درشان باز است، آماده سازی و طبخ و پخش می‌ گردد.

هر شخص چه به لحاظ تهیه قسمتی از مواد اولیه و چه به لحاظ کمک فیزیکی می‌تواند در این کار مشارکت نماید.

این امر باعث همدلی بیشتر مردم می‌شود و مرزی بین میزبان و میهمان وجود نخواهد داشت.

با راه‌اندازی رویداد نذر واره غذا این امر نیز می‌تواند در شهر ما فرهنگ سازی شود و اقدام عملی در جهت نزدیک شدن اقوام مختلف و عموم مردم مثل شل حجاب و سفت حجاب به وجود آید.

البته یادمان نرود که غذای نذری در دین‌های دیگر مثل مسیحیت، یهود، زرتشت نیز وجود دارد.

در استان خودمان نیز اهل تسنن در شهرهایی مثل تالش و یا ارمنی‌های ساکن استان نیز به احترام امام حسین در این ایام غذای نذری محرم می‌دهند.

با تجمیع این غرفه‌ها در محل‌هایی از پیش تعیین شده مثل پیاده‌راه فرهنگی رشت می‌توان این امر مذهبی و ملی را به یک برند شهری تبدیل کرد