قضاوتِ منصفانه؛ از حذف برچسب “بلاوجه” تا تقویت گفتمان حقوقی

  باز باران خبر/ وکیل و قاضی دو رکن اساسی در فرآیند دادرسی عادلانه می باشند؛ قاضی به مثابه مُجری قانون و وکیل به عنوان مدافع حقوق موکل هر دو در مسیر تحقق عدالت نقش آفرینی می کنند. با این حال گاهی شاهد رویه هایی هستیم که این همکاری سازنده را خدشه دار می کند؛ مثل استفاده از عبارت “دفاعیات بلاوجه وکیل” در دادنامه ها، بدون تبیین دلایل منطقی و حقوقی!

این رویه نه تنها به کرامت حرفه ای وکیل آسیب میزند، بلکه اعتبار نظام قضایی را نیز زیر سؤال می برد.

بر اساس اصل ۱۶۶ قانون اساسی، «احکام دادگاه ها باید مستدل و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که بر اساس آن حکم صادر شده است.»

ضمن اینکه ذکر عبارت کلی “بلاوجه” بدون اشاره به نقاط ضعف دفاعیات مغایر با این اصل است و برچسب “بلاوجه” به دفاعیات وکیل این پیام را به جامعه منتقل می کند که وکلا فاقد تخصص لازم هستند یا به صورت نمایشی در دادگاه حاضر می شوند.

موضوع مهمی که اعتماد مردم به نهاد وکالت و به تبع آن نظام قضایی را کاهش می دهد.

ممکن است موکل با استناد به این عبارت وکیل خود را فاقد صلاحیت بداند و حتی از پرداخت حق الوکاله قانونی او نیز خودداری کند. این در حالی است که عدم پذیرش دفاعیات لزوماً به معنای بی پایه بودن آنها نیست.

قضات محترم باید در دادنامه ها به جای استفاده از چنین واژه هایی صراحتاً موارد آن را ذکر کنند و در مواردی که دفاعیات وکیل نیز بر روند دادرسی تأثیرگذار بوده است، صراحتاً به این موضوع اشاره کنند. این اقدام نه تنها انگیزه وکلا برای ارائه دفاعیات دقیق را افزایش می دهد، بلکه رضایت موکل و افکار عمومی را نیز جلب می کند.

البته عدالت زمانی محقق می شود که تمام اجزای نظام قضایی از جمله وکلا و قضات در چارچوب احترام متقابل و با تکیه بر استدلال های منطقی فعالیت کنند و حذف عبارت های تحقیر آمیز از متون قضایی گامی ضروری برای ارتقای کیفیت دادرسی ها و تحکیم جایگاه عدالت در جامعه است.

فرهاد خراسانی- وکیل دادگستری و سردبیر روزنامه سوال جواب