گذار به جامعه جدید در عصر مدرن، گذار به مناسباتی است که تار و پود آن را انجمن های داوطلبانه افراد تشکیل می دهند. از ویژگیهای مهم این جوامع آن است که نهادها، موسسات و تشکل های مدنی در جامعه ریشه دار شوند و به صورت آگاهانه و داوطلبانه دست به بسیج مردم بزنند و در امور مختلف در عرصه سیاست، اقتصاد و فرهنگ مشارکت نمایند.
انجمن ها نهادهایی هستند که شهروندان در جوامع معاصر برای پیشبرد علایق و منافع مشترک خود تشکیل می دهند و همچنین حوزه های باید در دسترس عموم مردم باشند تا امکان حضور و مشارکت عامه در آنها موجود می باشد.چنین مراکزی مستقل بوده و بدون اتکا به دولت اداره می شوند و علاوه بر این سازماندهی درونی آنها نیز بایددموکراتیک باشد.
حال اگر در محله های گوناگون شهر افراد بتوانند با تشکیل نهادهای مدنی در رابطه با موضوعات مختلف شهری از جمله ایاب و ذهاب، بازیافت، زباله، آلودگی های زیست محیطی، کودکان خیابانی، زنان سرپرست خانواده و… در اداره شهر مشارکت داشته باشند به نوعی کمک حال نهادهای دولتی خواهند بود؛ ضمن آنکه با فرهنگ مشارکت خو می گیرند و تجربه و سابقه خود سازمانی یا همیاری در تصمیم گیری های محل زندگی خود دارند به شهروندانی فعال تبدیل می شوند که در قبال وضعیت جامعه خوداحساس مسئولیت می کنند.این گونه نهادهای مدنی سبب تمرکز زدایی از تصمیم گیری اجرا و ارزیابی برنامه های مختلف می شوند و به دلیل اینکه گروه های مختلف مردم در مورد امور اظهار نظر تصمیم گیری و مشارکت دارند هم احتمال خطا کاهش می یابد و هم باری از دوش دولت و نهادهای عمومی دولتی برداشته می شود.
به هر حال انجمن های مدنی همواره به کارآمدی و ثبات حکومت های دموکراتیک کمک می کنند و هم به خاطر تاثیرات داخلی شان بر اعضا و به خاطر تاثیرات خارجی شان بر جامعه وسیع تر؛ ضمن اینکه از لحاظ عملکرد دورن سازمانی نیز انجمن ها عادات همکاری ، همبستگی و روحیه جمعی را در اعضایشان ایجاد می کنند.
دکتر مصطفی عباسی – حقوقدان
